Ca dao là gì? Những bài ca dao hay về tình yêu, tình cảm gia đình
Trong kho tàng văn học dân gian có đa dạng các câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ được đúc kết từ kinh nghiệm của cha ông ta để lại. Trong đó, những câu ca dao hay, được lâu truyền qua bao thế hệ luôn tạo nên nhiều dấu ấn cho người đọc. Vậy ca dao là gì? Có những bài ca dao nào nổi tiếng về tình yêu và tình cảm gia đình?
Tóm tắt
Tìm hiểu chung về thể loại ca dao là gì?
Ca dao có kết cấu giống thơ lục bát, là những câu thơ trữ tình dân gian, được nhân dân đúc kết nhằm diễn tả thế giới nội tâm của con người. Loại hình này cũng được kết hợp với âm nhạc để diễn xướng.
Đặc biệt, những câu ca dao Việt Nam do chính người dân lao động sáng tạo và truyền miệng. Cũng chính vì thế mà không ai biết được nguồn gốc hay chính tác giả của các bài ca dao nổi tiếng là ai. Cho đến nay, ca dao vẫn được sử dụng phổ biến trong giao tiếp và ngay trong các tác phẩm văn học.
Ví dụ về bài ca dao:
“Ai ơi đừng bỏ ruộng hoang
Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu”
Phân loại ca dao
Trong kho tàng văn học Việt Nam thì ca dao được phân làm nhiều loại khác nhau. Chúng ta sẽ đi khám phá chi tiết 7 loại ca dao được lưu truyền rộng rãi cho đến ngày này dưới đây!
- Đồng dao: Là thể loại ca dao dân gian truyền miệng có nội dung gắn liền với trò chơi của trẻ nhỏ đồng quê.
- Ca dao lao động: Được người dân sáng tác trong quá trình sản xuất mùa vụ, đúc kết kinh nghiệm sống của cha ông đi trước
- Ca dao ru con: Hầu hết tất cả các bài ru con ngày nay đều được lấy từ những bài ca dao ru con do dân gian ta truyền miệng
- Ca dao về các nghi lễ và phong tục: Thể hiện nét đẹp tôn giáo, tín ngưỡng của nhân dân Việt Nam
- Ca dao hài hước, trào phúng: Những câu ca dao có nội dung dí dỏm, hài hước, thể hiện được tinh thần lạc quan, vượt lên mọi khó khăn trong cuộc sống của nhân dân lao động nghèo. Còn những câu ca dao châm biếm, trào phúng nhằm phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội
- Ca dao trữ tình: Thể loại ca dao được tạo nên từ cảm xúc, chủ yếu dùng để bộc lộ tâm trạng, tình cảm của người sáng tác. Ca dao trữ tình thường có chủ đề khá đa dạng từ tình cảm gia đình, tình yêu quê hương đất nước cho đến tình yêu đôi lứa
- Ca dao than thân: Nói lên tiếng nói của những con người sống kiếp đau khổ, cùng cực trong xã hội cũ. Họ đã phải chịu bao nhiêu tủi nhục, cay đắng vì “thấp cổ bé họng” ngay trong xã hội.
Xem thêm: Thành ngữ là gì ví dụ? Phân biệt thành ngữ và tục ngữ
Đặc điểm nội dung của ca dao
Nội dung của ca dao
Ca dao thường diễn tả đời sống tinh thần, tư tưởng cũng như tình cảm của người dân trong các mối quan hệ về tình cảm gia đình, tình yêu quê hương đất nước, tình yêu lứa đôi,… Bên cạnh đó, ca dao còn phản ánh lịch sử cũng như các phong tục tập quán truyền thống của người Việt.
Các bài ca dao thường có chủ đề chính là tiếng hát than thân, trách phận hay lời ca yêu thương nghĩa tình được cất lên bởi những mảnh đời cay đắng, bất hạnh nhưng cũng vô cùng đằm thắm của người dân Việt Nam.
Nghệ thuật sử dụng trong bài ca dao
Các bài ca dao dân gian thường sử dụng nghệ thuật chính như:
- Bài ca dao là những vần thơ lục bát hay lục bát biến thể ngắn gọn nên cực kỳ dễ ghi nhớ
- Ngôn từ giản dị, gần gũi, thân thuộc với lời ăn tiếng nói hàng ngày
- Sử dụng nhiều hình ảnh so sánh, ẩn dụ
- Các biểu đạt từ ngữ mang đậm sắc thái dân gian
- Cấu trúc ca dao thường được chia thành 3 loại phổ biến bao gồm: Cấu trúc theo lối phô diễn về thiên nhiên, cấu trúc ngẫu nhiên không có chủ đề nhất định và cấu trúc theo lối đối thoại.
Ý nghĩa của ca dao
Những bài ca dao có vai trò ý nghĩa quan trọng đối với đời sống sinh hoạt, sản xuất và văn hóa truyền thống của nhân dân Việt Nam. Cũng có thể coi ca dao giống như món ăn tinh thần giúp những người dân nghèo giảm bớt căng thẳng, mệt mỏi sau một ngày làm việc vất vả, mệt nhọc.
Bên cạnh đó, ca dao cũng là lời giãi bày sự buồn tủi, uất ức, bất công,… của những người thấp cổ bé họng trong xã hội cũ.
Đối với xã hội hiện đại, ca dao vẫn thể hiện được nét đẹp văn hóa truyền thống của người Việt. Đó là sự chân chất, mộc mạc thể hiện được tinh thần lạc quan, vượt lên mọi hoàn cảnh của nhân dân ta.
Ngoài ra, những bài ca dao còn là bài học kinh nghiệm quý báu mà cha ông ta đã đúc kết và lưu truyền cho đến nay. Ví dụ là những bài ca dao về hiện tượng tự nhiên hay kinh nghiệm sản xuất.
Tổng hợp những bài ca dao hay về tình cảm gia đình, tình yêu, tình bạn
Những bài ca dao về cha mẹ
Cha mẹ là đấng sinh thành nuôi dưỡng những đứa con nên người. Nói về tình cha mẹ thì bao la như biển cả và không có thứ gì có thể đong đếm được. Vì vậy, những người con hãy dành thật nhiều thời gian yêu thương, chăm lo cho đấng sinh thành của mình. Và tình cảm thiêng liêng đó cũng đã đi vào ca dao với những bài “bất hủ” sau:
Xem thêm: Tục ngữ là gì? Những câu tục ngữ về thầy cô ý nghĩa
Những bài ca dao về tình cảm gia đình
Gia đình là tổ ấm duy nhất để những người con tìm về, là nơi đầy bao dung và tha thứ, là nơi để chúng ta dựa vào sau mỗi lần khó khăn, vấp ngã. Tình yêu gia đình là thứ tình cảm thiêng liêng và trân quý nhất. Sau đây là những câu ca dao về tình cảm gia đình ý nghĩa nhất:
Những bài ca dao về thầy cô
Thầy cô như những người lái đò, chở những đứa con đến bến bờ tri thức. Họ tuy không có công sinh thành nhưng lại có công giáo dục, khai sáng con đường tương lai cho học trò bao thế hệ. Vì vậy, mỗi chúng ta cần biết ghi nhớ công lao đó của những người thầy, người cô, bạn nhé!
Những bài ca dao về tình yêu đôi lứa
Tình yêu giống như món quà mà cuộc sống đã ban tặng cho mỗi chúng ta. Có tình yêu, chúng ta sẽ cảm thấy hạnh phúc, yêu thương nhưng cũng kèm theo đó là những lúc đau khổ, buồn bã. Để có một tình yêu bền chặt thì chúng ta phải trải qua nhiều dư vị khác nhau trong cuộc sống. Và tình yêu cũng là chủ đề chính trong nhiều bài ca dao nổi tiếng.
Những bài ca dao về tình yêu quê hương đất nước
Tình yêu quê hương đất nước là thứ tình cảm thiêng liêng, mộc mạc và giản. Nó như ăn sâu vào máu cũng như tiềm thức của mỗi người từ khi sinh ra. Dù không bao la như tình cảm gia đình, mãnh liệt như tình yêu đôi lứa nhưng nó lại mang đến cho mỗi chúng ta cảm giác yên bình nhất.
Những bài ca dao về tình bạn
Ngoài tình cảm gia đình, tình yêu đôi lứa thì cuộc sống của mỗi người không thể thiếu đi tình bạn. Đó là thứ tình cảm chân thành, tri kỉ, giúp chúng ta vượt qua bao thăng trầm trong cuộc sống.
Những bài ca dao trào phúng, châm biếm
Ca dao không chỉ nói về những đức tính tốt đẹp của con người mà còn mang tính giải trí, nhưng cũng cực kỳ châm biếm, phê phán những thói hư tật xấu của con người.
Vừa rồi, chúng ta đã ôn lại kiến thức ca dao là gì trong môn ngữ văn lớp 7. Hy vọng, những chia sẻ trên thực sự hữu ích cho những ai quan tâm tìm hiểu ca dao, tục ngữ, thành ngữ dân gian.