CPI là gì? Ý nghĩa và cách tính chỉ số giá tiêu dùng CPI

CPI là chỉ số phản ánh mức độ thay đổi tương đối của giá cả hàng tiêu dùng theo thời gian. Chỉ số này khá quan trọng và được quan tâm bởi các nhà kinh tế. Vậy CPI là gì? Ý nghĩa, cách tính chỉ số CPI như thế nào? Hãy cùng maynenkhikhongdau.net tìm hiểu qua bài viết này nhé!

Chỉ số CPI là gì?

CPI được viết đầy đủ là “Consumer Price Index”, có nghĩa là chỉ số giá tiêu dùng. Đây là chỉ số phản ánh hay đo lường mức giá tiêu thụ trung bình cho hàng hóa/ dịch vụ của một người. Chỉ số này cho thấy sự thay đổi về giá của hàng hóa hay dịch vụ theo thời gian 

Đơn vị tính CPI là phần trăm (%). Nó được dùng để đo lường giá cả trong tất cả các lĩnh vực cuộc sống như nhà ở, thực phẩm, thời trang, y tế, giải trí, dịch vụ,… 

Ý nghĩa của chỉ số CPI là gì?

• Cho biết mức độ biến động về giá bán lẻ của hàng hóa/ dịch vụ thông qua sự thay đổi về chi phí sinh hoạt động của người dân theo thời gian. Khi CPI tăng cao đồng nghĩa với việc giá hàng hóa/ dịch vụ cũng tăng và ngược lại. 
• Chỉ số CPI là dấu hiệu cảnh báo hiện tượng lạm phát hoặc giảm phát. Đặc biệt, nếu giá cả tăng cao đột ngột và không thể kiểm soát thì lạm phát có thể trở thành “siêu lạm phát”. Hiện tượng này cực kỳ nguy hiểm, có thể Trái ngược với lạm phát là giảm phát. Nguyên nhân của hiện tượng này là do sự sụt giảm tổng cầu ảnh hưởng đến mức giá chung. Kèm theo đó là tình trạng thất nghiệp, suy thoái nền kinh tế. 

Xem thêm: GDP là gì? Cách tính GDP bình quân đầu người, phân biệt GDP và GNP

Một số ứng dụng của chỉ số CPI

• Dự đoán tình trạng giảm phát hoặc lạm phát có thể xảy ra trong tương lai và tìm cách ngăn chặn. 
• Xem xét mức độ hiệu quả của các chính sách kinh tế hiện tại và có sự điều chỉnh sao cho phù hợp. Đôi khi, Chính Phủ cũng thông qua chỉ số này để đưa ra các chính sách hỗ trợ về tiền tệ, tài chính,… 
• Thông qua CPI, Chính Phủ có thể đưa ra các chính sách để điều chỉnh các thành phần kinh tế nhằm ngăn ngừa tối đa tình trạng lạm phát có thể xảy ra. Ví dụ như trong thời buổi đại dịch Covid, giá khẩu trang tăng cao. Chính Phủ đã đưa ra chính sách để điều tiết thị trường, ngăn chặn tình trạng tăng giá đột biến của khẩu trang và các sản phẩm y tế. 
• Điều chỉ mức lương cơ bản của người lao động thông qua việc nghiên cứu chi phí sinh hoạt của nó. Đồng thời, CPI còn giúp Chính Phủ điều chỉnh các chế độ liên quan đến an sinh xã hội, ngăn chặn lạm phát xảy ra. 

Cách tính CPI là gì?

Để tính chỉ số CPI, chúng ta thực hiện các bước sau:

Bước 1 – Cố định giỏ hàng: Thông qua việc nghiên cứu và khảo sát sẽ xác định giá trị hàng hóa/ dịch vụ được người dùng chi trả thường xuyên. 

Bước 2 – Xác định giá cả: Thống kê giá cả của các mặt hàng thiết yếu (bước 1) trong một khoảng thời gian cố định. 

Bước 3 – Tính chi phí mua hàng hóa, dịch vụ: Dựa vào số liệu thống kế ở bước 1 + bước 2, ta tính tổng số tiền phải chi trả theo công thức = số lượng hàng hóa x giá cả của từng loại. Sau đó cộng tổng lại là được. 

Bước 4 – Tính chỉ số giá tiêu dùng CPI qua các năm theo công thức:

Bước 5 – Xác định tỷ lệ lạm phát/ giảm phát:

Ví dụ minh họa:

Một số lưu ý khi tính chỉ số CPI

Việc tính toán CPI theo phương pháp cố định giỏ hàng trên cũng tồn tại một số hạn chế nhất định. Cụ thể như sau: 

• Có khả năng phản ánh giá cao hơn so với thực tế: Khi một mặt hàng trong giỏ hàng hóa cố định tăng cao, người dùng có xu hướng tiêu thụ sản phẩm đó ít hơn và lựa chọn mặt hàng khác có mức giá hợp lý hơn. Điều này khiến cho chỉ số CPI được tính toán cao hơn so với mức giá thực tế. 
• Không thể hiện được sự xuất hiện của các mặt hàng mới trên thị trường: Cách tính CPI trên áp dụng cho giỏ hàng hóa cố định. Khi mặt hàng mới xuất hiện, một đơn vị tiền tệ có khả năng mua được nhiều loại sản phẩm hơn. Vì vậy, nó không phản ánh chính xác về sự gia tăng sức mua mặt hàng này của đồng tiền. 
• Không đánh giá được sự thay đổi về chất lượng hàng hóa: Khi sản phẩm có chất lượng tăng và giá cả cũng tăng theo sẽ không được xét vào sản phẩm tăng. Hiện nay, chất lượng sản phẩm được nhiều công ty chú trọng và cải tiến. Vì vậy, việc tính toán CPI có thể gặp phải tình trạng phóng đại mức giá, không phản ánh được sự thay đổi về chất lượng hàng hóa.

Ngoài ra, chỉ số CPI không áp dụng cho tất cả nhóm dân cư của một quốc gia mà nó chỉ phù hợp với một số nhóm nhất định. Điều này gây ra nhiều hạn chế trong quá trình nghiên và xem xét. 

Bên cạnh đó, mỗi cá nhân có nhu cầu mua sắm khác nhau. Và sự tăng hay giảm giá đều bị môi trường xung quanh tác động mạnh. Tuy nhiên, CPI lại không đề cập đến vấn đề này. 

Ví dụ, khi xảy ra dịch bệnh hay thiên tai, một số mặt hàng thiết yếu trở nên hiếm hoi, cung không đáp ứng được cầu nên giá thành buộc phải tăng liên tục.

Xem thêm: DDP là gì trong xuất nhập khẩu? Điều kiện DDP là gì?

CPI lõi là gì?

Đây là chỉ số đo lường sự thay đổi về giá cả hàng hóa/ dịch vụ, ngoại trừ ngành năng lượng và thực phẩm. Chỉ số này được đo lường từ khía cạnh người tiêu dùng. 

Mong rằng qua bài viết trên đây sẽ giúp các bạn hiểu rõ CPI là gì và cách tính. Mọi ý kiến góp ý về bài viết xin vui lòng để lại bình luận bên dưới, chúng mình luôn sẵn sàng tiếp nhận những góp ý tích cực để hoàn thiện bài viết tốt nhất!