Điền trang là gì, Thái ấp là gì? Ý nghĩa chế độ điền trang thái ấp

Trong môn Lịch sử lớp 7 có đề cập đến kiến thức điền trang và thái ấp. Vậy điền trang là gì, Thái ấp là gì? Ý nghĩa của chế độ điền trang, thái ấp ra sao? Đừng bỏ lỡ bài viết dưới đây để ôn lại kiến thức lịch sử này nhé!

Điền trang là gì?

Điền trang là gì? Điền trang dùng để chỉ vùng đất mà các vương hầu, công chúa, phò mã chiêu tập những người dân phiêu tán, không có tài sản làm nô tì để khai khẩn ruộng đất bỏ hoang. 

Nói một cách dễ hiểu nhất, điền trang chính là ruộng đất riêng mà giới quý tộc nhà Trần có được từ việc chiêu tập nô tỳ đi khai hoang. Ngày nay, điền trang được định nghĩa là ruộng đất thuộc quyền sở hữu của giới tư nhân, các chủ sở điền trang có quyền truyền lại cho các thế hệ đời sau.

Các khái niệm liên quan

Thái ấp là gì?

Khi nói đến khái niệm điền trang là gì thì chúng ta không thể bỏ qua kiến thức thái ấp là gì. Thái ấp được hiểu là một phần ruộng đất của quan viên, công thần hay quý tộc thời phong kiến được vua ban thưởng như phần bổng lộc. Người được cấp thái ấp sẽ được nắm quyền sở hữu như tài sản riêng của mình.

Ngoài ra, thái ấp còn là đất đai có quy mô khoảng 1, 2 xã mà vua ban cho vương hầu hay những người thân cận lập được nhiều công lao trong hoàng tộc. Giới quý tộc thời phong kiến có quyền sử dụng và hưởng nhiều lợi ích từ đất đai như thu tô thuế, xây dựng quân đội, thành lập biệt phủ chứ không được sở hữu như tài sản riêng.

Và tất cả phần ruộng đất được cấp làm thái ấp đều thuộc quyền sở hữu của nhà nước. Thái ấp cũng được xem là hệ thống đất đai đặc biệt dưới thời nhà Trần và cũng chỉ có thời nhà Trần mới có thái ấp dành riêng cho tầng lớp quý tộc. Hệ thống thái ấp nhà Trần nằm ở phía Nam và phía đông của Thăng Long – vùng đất có ý nghĩa quan trọng về mặt quân sự.

Đại điền trang là gì?

Ngoài việc tìm hiểu hai khái niệm điền trang, thái ấp là gì thì chúng ta sẽ khám phá thêm về kiến thức đại điền trang. Đại điền trang hay tiểu điền trang đều là hình thức sở hữu nông nghiệp phổ biến tại khu vực Nam và Trung Mỹ.

Đại điền trang là gì? Đây là mảnh đất canh tác nông nghiệp có diện tích lớn, lên đến hàng trăm héc ta và thuộc sở hữu của đại điền chủ. Các đại điền chủ chỉ chiếm tới 5% dân số tại khu vực Trung và Nam Mỹ nhưng lại có tới 60% diện tích đất nông nghiệp và đồng cỏ chăn nuôi. Tại các đại điền trang, đại điền chủ thuê nhân công chủ yếu là những người nông dân không có đất, phải đi làm thuê.

Tiểu điền trang là gì?

Trái ngược với đại điền trang, tiểu điền trang chỉ là mảnh đất canh tác có diện tích khá nhỏ, chỉ rơi vào khoảng dưới 5 héc ta. Tiểu điền trang chủ yếu thuộc quyền sở hữu của các hộ nông dân. Ở các tiểu điền trang, người nông dân chủ yếu trồng cây lương thực để phục vụ cho cuộc sống hằng ngày.

Việc sở hữu ruộng đất có rất nhiều điểm bất hợp lý. Do đó, nhà nước ở một số quốc gia khu vực Trung và Nam Mỹ đã tiến hành cải cách ruộng đất, khai khẩn đất hoang và mua lại phần đất từ đại điền trang. Tuy nhiên, điều này lại vấp phải sự phản đối gay gắt nên gặp khá nhiều khó khăn, bất lợi khi thực hiện.

Ý nghĩa kinh tế quân sự của chế độ điền trang, thái ấp thời nhà Trần

Việc nhà Trần ban tặng thái ấp có ý nghĩa kinh tế, quân sự quan trọng. Nó không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho hoàng tộc mà còn phục vụ cho mục đích chính trị và quốc phòng.

Điền trang trước hết chính là nơi diễn ra lao động sản xuất, mang lại cho chủ sở hữu lợi ích kinh tế chứ không phải nơi làm việc và sinh sống giống như thái ấp. Thái ấp – điền trang chính là chế độ kết hợp tài tình giữa kinh tế và quốc phòng xây dựng và bảo vệ đất nước.

Chế độ thái ấp – điền trang không chỉ thúc đẩy quá trình phong kiến hóa quan hệ sản xuất mà còn giúp cho quá trình sản xuất của nước ta phát triển nhanh chóng, đặc biệt là sản xuất nông nghiệp.

Bên cạnh đó, chế độ tư hữu về ruộng đất phát triển mạnh kích thích sự ra đời của nền kinh tế hàng hóa. Chính vì thế, tiểu thủ công nghiệp và thương mại được thúc đẩy phát triển mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Sự ra đời của thái ấp – điền trang đã trở thành sức mạnh của vương triều, nhà nước quân chủ quý tộc thời Trần để xây dựng và bảo vệ đất nước.

Nhờ chế độ thái ấp – điền trang mà triều đại nhà Trần chạm đến thời kỳ hoàng kim. Đó là giành chiến thắng ở ba trận chiến lẫy lừng chống quân xâm lược Nguyên – Mông thế kỷ XIII. Điền trang phát triển tạo ra thước đo phát triển của đất đai. Đây cũng chính là quá trình cải tạo tự nhiên, gia tăng diện tích đất canh tác và phát triển sản xuất nông nghiệp.

Tình hình đất nước thời nhà Trần

Tình hình nông nghiệp, thương nghiệp

Dưới thời Trần, nông nghiệp nước ta được phục hồi và phát triển nhanh chóng nhờ vào những yếu tố như sau:

• Nhà Trần đưa ra các chính sách khuyến khích, khai hoang và mở rộng diện tích đất canh tác, trồng trọt.
• Xây dựng làng thôn xóm và tiến hành đào sông, nạo vét kênh ngòi và đắp đê ngăn ngừa lũ lụt. Đặc biệt, vua Trần còn ban hành các sắc lệnh cho các lộ đắp đê từ khu thượng nguồn cho đến cửa biển để phòng tránh tình trạng nước sông dâng cao.
• Bố trí chức quan Hà đê thực hiện công việc trông coi, thúc đốc cho công tác đắp đê và chỗ đê nào đắp lấn sang ruộng đất của nhân dân sẽ được nhà nước tính tiền trả lại.

Thương nghiệp cũng phát triển nhanh chóng, cụ thể:

• Về nội thương: chợ và đô thị xuất hiện nhiều ở các làng xã. Kinh thành Thăng Long được phát triển trở thành trung tâm kinh tế văn hóa – nơi giao thương của các nước giữa các phường thủ công, chợ lớn nên thu hút được nhiều thương nhân đến từ nhiều nơi.
• Về ngoại thương: Đẩy mạnh quá trình buôn bán với các thương nhân nước ngoài, tập trung ở khu vực cửa biển Vân Đồn, Hội Thống.

Xem thêm: Điển cố là gì? Điển tích là gì? Đặc điểm, ý nghĩa và ví dụ

Tình hình quân đội, quốc phòng

Dưới thời cai trị của nhà Trần, không chỉ có nền kinh tế phát triển ổn định mà tình hình chính trị, xã hội hay việc xây dựng chính quyền mới cũng được đảm bảo ở mức ổn định. Nhà Trần luôn chú trọng tổ chức củng cố lại nền quốc phòng, an ninh của đất nước.

Quân đội dưới thời nhà trần bao gồm đội cấm quân và quân tại các lộ:

• Cấm quân: đây là đạo quan chuyên đảm nhận nhiệm vụ bảo vệ kinh thành, nhà vua và triều đình
• Hương binh: đóng quân tại các làng xã. Nếu có chiến trang xảy ra thì sẽ có quân chi viện do các vương hầu hỗ trợ.

Quốc phòng dưới thời nhà Trần:

• Nhà Trần ban hành và thực hiện chính sách “ngụ binh ư nông”
• Ban hành chủ trương “quân lính cốt tinh nhuệ chứ không cốt đông” và xây dựng tinh thần đại đoàn kết toàn quân dân.
• Chú trọng đào tạo binh pháp và luyện tập võ nghệ thường xuyên cho quân đội
• Các vị tướng giỏi thường đảm nhận nhiệm vụ đóng quân tại các vị trí chiến lược hiểm yếu, đặc biệt là vùng biên giới phía bắc. Đặc biệt, vua chúa thời nhà Trần thường đích thân đi tuần tra tại các tuyến phòng hiểm yếu.
• Dưới thời Trần có rất nhiều vị tướng soái tài giỏi như: Trần Hưng Đạo, Trần Khánh Dư,…

Như vậy, bài viết đã giải đáp cho các bạn khái niệm điền trang, thái ấp là gì. Hy vọng, tất cả kiến thức mà maynenkhikhongdau.net chia sẻ sẽ giúp cho các bạn củng cố vững chắc kiến thức Lịch sử.