Hồi ký là gì? Tổng hợp những bài hồi ký hay bạn nên đọc

Trong chương trình văn học trung học cơ sở và trung học phổ thông, chúng ta chắc hẳn ai cũng đã từng được học những tác phẩm hồi ký mang đậm tiếng vang, ghi dấu ấn của rất nhiều tác giả nổi tiếng. Vậy thể loại hồi ký là gì? Chúng có điểm gì khác biệt so với các thể loại khác như truyện ngắn? Hãy cùng maynenkhikhongdau.net khám phá câu trả lời ở bài viết bên dưới nhé!

Hồi ký là gì?

Theo giải thích của Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê, 1993) thì thể loại “ký” là thể văn tự sự viết về việc thật, người thật, tuân theo chủ nghĩa hiện thực tuyệt đối, các sự kiện diễn ra trong hồi ký thường phải có tính chất thời sự. 

Còn Từ điển thuật ngữ văn học lại cho rằng “ký” là một loại hình văn học trung gian nằm giữa ranh giới của văn học và báo chí, có thể là thể văn xuôi hoặc thể tự sự. 

Cũng theo đó, hồi ký được người viết sử dụng để phản ánh con người, sự vật có thật ở trong cuộc sống, và đặc trưng cơ bản nhất của thể loại này chính là tính chính xác tuyệt đối. Do vậy, điểm thuyết phục và hấp dẫn người đọc ở thể loại ký chính là sự chân thật được phản ánh một cách sinh động và văn chương trong tác phẩm. So với truyện ngắn, tiểu thuyết thì thể loại ký phản ánh cuộc sống một cách chân thực và linh hoạt hơn. 

Theo cách nhìn nhận của lý luận văn học thì “ký là một thể loại linh hoạt, nhạy bén trong việc phản ánh hiện thực ở thể trực tiếp nhất, qua lối hành văn sinh động và tươi mới nhất. Các tác phẩm ký không những có thể đáp ứng được nhu cầu bức thiết nhất của thời đại mà nó còn giữ được tiếng nói vang xa, sâu sắc của nghệ thuật trong nhiều năm về sau”.

Để diễn đạt từ “hồi ký” trong tiếng Anh có khá nhiều cách, tuy nhiên từ thông dụng nhất có lẽ là “Memoir”. Để có thể sử dụng từ đúng ngữ cảnh thì bạn nên đặt từ đó vào một hoàn cảnh giao tiếp cụ thể để tránh gây hiểu lầm cho người nghe nhé!

Thể loại hồi ký là gì?

Mặc dù có khá nhiều định nghĩa khác nhau về hồi ký tuy nhiên, tựu chung lại thì những cách định nghĩa này đều hướng đến sự thống nhất trong cách chỉ ra những đặc điểm cơ bản nhất của hồi ký như: tái hiện quá khứ bằng những sự kiện có thật, con người thật, người chứng kiến sự kiện đó chính là tác giả. 

Tác giả Lại Nguyên đã nhận xét về thể loại ký trong cuốn Từ điển văn học như sau: các tác phẩm hồi ký cũng giống như một thiên trần thuật về ngôi kể, chính là cái tôi của tác giả chứ không phải là cái tôi hư cấu như trong một số truyện ngắn. Những sự kiện trong quá khứ được đề cập trong hồi ký đều là sự thật được tác giả chứng kiến tận mắt hoặc trực tiếp tham dự.

Như vậy, chúng ta có thể hiểu hồi ký như là một dạng thức của thể loại Kí. Tuy nhiên,hồi ký kể lại những sự kiện được tác giả trực tiếp tham dự hoặc chứng kiến trong quá khứ. Những câu chuyện, sự kiện được nhắc đến trong hồi ký thường có tính xác thực cao vì chúng thường tái hiện bối cảnh lịch sử – xã hội và văn hóa của những thời kỳ đã qua một cách rất chân thực, đồng thời đó cũng là những kỉ niệm để lại những ấn tượng sâu sắc, khó quên trong lòng tác giả. 

Có những thể loại hồi ký nào?

Các nhà nghiên cứu phương Tây cho rằng, có nhiều loại hồi ký khác nhau, chúng gồm có: hồi ký của các chính khách, chính trị gia, người lính (thường viết về cuộc đời hoạt động cách mạng, chính trị), hồi ký của các nhà văn, nhà thơ, hồi ký của một nhân chứng đã từng chứng kiến một sự kiện chấn động v.v…

Tuy nhiên những hồi ký phổ biến và gần gũi với chúng ta nhất thường là những tác phẩm viết về cuộc đời hoạt động nghệ thuật của các nhà văn, nhà thơ, họ thường viết về những trải nghiệm, suy nghĩ và cảm nhận về nghiệp văn chương của mình sau khi chuẩn bị dừng chân trước một chặng đường sáng tác dài đã đi qua. Những tư liệu này thường được đối tượng là giáo viên, học sinh, người làm công tác nghiên cứu quan tâm và tìm đọc. 

Cách viết hồi ký

Nếu như bạn đang tập viết hồi kí và không biết phải bắt đầu như thế nào vậy thì lời khuyên dành cho bạn chính là lập 1 biểu mục những bước cần làm, việc phân chia thành những bước như vậy sẽ giúp cho quá trình viết hồi ký của bạn trở nên dễ dàng hơn. 

Bước 1: Mục đích viết hồi ký

Nếu bạn xác định được lí do mình muốn viết hồi ký là gì bạn sẽ càng có thêm nhiều động lực hoàn thành nó thật tốt. Liệu lí do mà bạn muốn viết hồi ký có phải là vì những mục đích sau đây:

• Làm di sản để lại cho con cháu
• Để tặng lại cho doanh nghiệp, tổ chức mà bạn đang công tác
• Lan tỏa những bài học, những giá trị tốt đẹp từ những kinh nghiệm mà bạn đã từng trải qua. 
• Để hiểu hơn và chữa lành cho chính bản thân bạn.

Bước 2: Lựa chọn mốc thời gian của hồi ký

Để cuốn hồi ký có thể bắt đầu và kết thúc một cách thuận lợi thì người viết cần chọn ra một mốc thời gian cụ thể trong cuộc đời, đó có thể là những mốc thời gian như:

• Thời thơ ấu tươi đẹp
• Một nơi xa lạ mà bạn đã gắn bó khi còn nhỏ trong một khoảng thời gian khá dài 
• Quãng thời gian mà bạn quyết tâm và nghiêm túc thực hiện giấc mơ. 
• Thời gian dành cho người bạn đời của mình hoặc những người thân yêu khác
• Một chuyến đi nước ngoài dưới dạng khám phá, sinh tồn ở một quốc gia xa lạ.

Bước 3: Định hình mốc thời gian

Muốn xác định được một mốc thời gian cụ thể thì trước hết bạn cần xác định lại xem những sự kiện lớn mà bạn đưa vào hồi ký đã diễn ra trong khoảng thời gian nào? Có thể lựa chọn một dòng thời gian bất kỳ, dọc theo quãng đó có thể đưa những sự kiện đan xen. Hãy gán cho mỗi tab một ngày, tháng hoặc năm (việc lựa chọn sẽ phụ thuộc vào độ dài tổng thời gian bạn định viết).

Bước 4: Ghi lại những sự kiện đáng nhớ nhất

Những sự kiện mà con người hay nhớ đến nhất thường là khi tốt nghiệp đại học, sinh nhật, công việc đầu tiên kiếm ra tiền, đến một vùng đất xa lạ để lập nghiệp, một mối tình khắc cốt ghi tâm….

Bước 5: Xác định một chủ đề cụ thể

Vậy đọc đến đây bạn đã xác định được câu chuyện mà mình sẽ viết là gì hay chưa? Chủ đề chính của câu chuyện mà bạn muốn viết là gì? Bài học chính mà bạn đã học được từ kinh nghiệm phong phú của bản thân là gì? 

• Tình yêu luôn tồn tại bên trong mỗi người
• Không được cúi đầu trước nghịch cảnh
• Kiên trì theo đuổi ước mơ
• Hãy tự cứu lấy chính mình
• Những điều phi thường nhất lại xuất phát từ những điều nhỏ bé nhất

Bước 6: Bắt tay viết

Khi tiến hành chắp bút, bạn nên phân bổ cho bản thân một quỹ thời gian riêng, chỉ dành cho việc viết lách chẳng hạn như 30 phút đến 1 tiếng. Hoặc để việc viết luôn được diễn ra đều đặn, bạn nên đặt ra mục tiêu cho mỗi ngày: có thể đặt mục tiêu về số từ hoặc số trang. Bởi khi trí óc của bạn nhận thức được việc cần viết, nó sẽ hoạt động để đưa ra cho bạn nhiều gợi ý hơn.

Bước 7: Không nên quá ép buộc nội dung theo khuôn mẫu

Đừng nên quá ép buộc và bó hẹp bản thân trong giới hạn của một cuốn hồi ký, hãy viết như thể bạn đang kể lại câu chuyện của chính mình một cách tự nhiên nhất, hoặc ngồi thuật lại nội dung trước một chiếc máy quay hoặc máy ghi âm. 

Bước 8: Nghĩ về cuộc sống như một hành trình vĩ đại.

Cách lựa chọn viết hồi ký theo hướng “hành trình anh hùng” đã giúp cho rất nhiều tác phẩm tạo được tiếng vang lớn, motip của hành trình này thường bắt đầu bằng câu chuyện của một người từ ngây thơ, sinh ra trong hoàn cảnh khó nhọc cho đến khi trưởng thành, trở nên khôn ngoan và biết cách vượt qua số phận. Motip này sẽ giúp cho cuốn hồi ký của bạn đi theo một cấu trúc khá logic và dễ đọc. 

Ý nghĩa hồi ký là gì?

• Giúp tác giả có thể nhấn mạnh vào những khía cạnh, những câu chuyện có ý nghĩa vô cùng lớn đối với họ, giúp họ thể hiện được thái độ của mình với những sự kiện nhân vật được miêu tả. 
• Giúp bạn đọc và những người xung quanh bạn hiểu rõ hơn về cái tôi ẩn bên trong con người của tác giả. Giusp tác giả bộc bạch những điều thầm kín đã đeo bám trong tâm trí họ, qua nhiều thăng trầm của cuộc đời.
• Giúp những cây bút làm báo, nhà văn có thể ghi lại toàn bộ quá trình đến với nghiệp văn chương của mình, phơi bày những thân phận nghèo túng, khốn khó, tủi nhục của những người làm nghề viết chữ trong những giai đoạn khó khăn nhất của lịch sử được hiện lên một cách sinh động. Giúp cho nhiều cây bút vừa có thể thỏa mãn niềm đam mê với văn chương, vừa có thể dùng con chữ để kiếm sống. 

Những bài hồi ký hay mà bạn nhất định không được bỏ qua

Nếu như bạn cũng đang muốn tìm đọc những cuốn hồi ký kinh điển của văn học Việt Nam cũng như văn học nước ngoài nhưng chưa biết đến những tác phẩm này, vậy thì bạn không nên bỏ lỡ những hồi ký sai:

Nhật ký Đặng Thuỳ Trâm

Là một ghi chép về cuộc sống thường ngày, một thế giới riêng nơi chiến tuyến đầy bom đạn của một nữ bác sĩ, liệt sĩ – một người con gái Hà Nội tên Đặng Thùy Trâm. Khắc họa một tâm hồn của một người con gái trí thức nhạy cảm nhưng không hề mềm yếu, không khuất phục trước khó khăn, gian khổ. 

Khi hơi thở hóa thinh không

Hồi ký cũng đồng thời là cuốn tự truyện chia sẻ những trải nghiệm của một bác sĩ mắc bệnh ung thư phổi từ khi mới bắt đầu vào học ngành y cho đến khi phát hiện ra căn bệnh ung thư quái ác. Mặc dù nó đã cướp đi mạng sống của bác sĩ nhưng những thông điệp mà vị bác sĩ này đã để lại sẽ luôn khiến cho người đọc ấn tượng và nhớ mãi. 

Trịnh Công Sơn – Tôi là ai, là ai

Tác phẩm là hồi ức, những cảm nhận về nhạc sĩ Trịnh Công Sơn cùng những bản nhạc đi cùng năm tháng của ông. Tập hợp từ những tác giả là nhà thơ, nhà văn, nhà báo, nhạc sĩ trong và ngoài nước.

Tôi là Malala

Một cuốn hồi ký kinh điển mang tính nữ quyền mạnh mẽ, nói về hành trình đấu tranh không ngừng nghỉ cho quyền được tiếp nhận giáo dục của một cô gái. Hành động này của cô đã làm thay đổi cái nhìn của thế giới, mang lại sự bình đẳng và công bằng cho nhiều người phụ nữ khác trên thế giới. Câu chuyện của Malala đã mở ra trước mắt người đọc một thế giới tràn đầy niềm tin và hy vọng, một thế giới tràn ngập phép màu và củng cố niềm tin về khả năng tạo ra sự thay đổi, truyền cảm hứng của một người trẻ.

Thông qua những kiến thức vừa chia sẻ, maynenkhikhongdau.net hy vọng rằng bạn đọc đã nắm được những thông tin cơ bản của thể loại hồi ký là gì? biết được cách để xây dựng được một cuốn hồi ký hoàn chỉnh và thêm vào danh sách những top những cuốn hồi ký kinh điển nên đọc những đầu sách giá trị. Chúc cho bạn đọc sẽ có những phút giây đáng suy ngẫm và bình yên bên những cuốn sách tâm đắc.