[Sinh học 9] Nguyên phân là gì? Khái niệm, ý nghĩa và bài tập
Nguyên phân là phần kiến thức vô cùng quan trọng trong chương trình sinh học lớp 9. Vậy nguyên phân là gì? Nguyên phân chỉ xảy ra ở loại tế bào nào? Nguyên phân gồm mấy kì?…. Hãy cùng maynenkhikhongdau.net tìm hiểu trong bài viết sau đây!
Tóm tắt
Nguyên phân là gì?
Theo sách giáo khoa Sinh học 9, nguyên phân là phương thức sinh sản của tế bào và lớn lên của cơ thể. Trong quá trình này, chúng sẽ duy trì sự ổn định của nhiễm sắc thể (NST) đặc trưng cho các loài qua từng thế hệ.
Hay nói cách khác, nguyên phân chính là quá trình phân chia tế bào nhân thực, trong đó NST trong nhân tế bào sẽ được chia làm 2 phần giống nhau, giúp thế hệ sau khi sinh ra mang nhiều đặc điểm giống thế hệ trước.
Ý nghĩa của nguyên phân
- Đối với các sinh vật nhân thực đa bào, nguyên phân sẽ làm gia tăng số lượng tế bào, giúp cơ thể sinh trưởng và phát triển. Ngoài ra, nguyên phân còn giúp cơ thể của những sinh vật này tái sinh những mô hoặc cơ quan bị tổn thương; góp phần mở ra cơ hội cho kỹ thuật ghép tạng và nuôi cấy mô sống.
- Đối với các sinh vật sinh sản vô tính và sinh sản sinh dưỡng, nguyên phân có thể tạo ra những cá thể con mang kiểu gen giống cá thể mẹ đến 99%; giúp cho quá trình nuôi cấy mô tế bào, chiết, ghép, giâm cành đạt hiệu quả cao.
Quá trình nguyên phân
Quá trình nguyên phân bao gồm 2 giai đoạn, đó là phân chia nhân và phân chia tế bào. Trong đó:
Giai đoạn phân chia nhân được chia làm 4 giai đoạn, cụ thể:
- Kỳ đầu: Các NST kép bắt đầu co xoắn, thoi phân bào dần xuất hiện.
- Kỳ giữa: Các NST kép co xoắn cực đại tạo thành một màng ở mặt phẳng xích đạo tại thoi phân bào. Tại đây, mỗi NST kép sẽ đính với thoi phân bào ở tâm động.
- Kỳ sau: Các NST bắt đầu tách nhau ra và di chuyển về hai cực của thoi phân bào
- Kỳ cuối: Các NST dần dãn xoắn, màng nhân và nhân con bắt đầu xuất hiện
Trong giai đoạn phân chia tế bào chất, tế bào sẽ bắt đầu được phân chia nhằm mục đích hình thành nên tế bào con.
- Đối với động vật, sự phân chia tế bào chất sẽ diễn ra bằng cách thắt màng tế bào ở vị trí mặt phẳng xích đạo thoi phân bào.
- Đối với thực vật, sự phân chia tế bào sẽ diễn ra bằng cách hình thành nên những vách ngăn xenlulozo ở giữa tế bào, nhằm dần ngăn cách tế bào mẹ với 2 tế bào con.
Kết quả của 2 quá trình này chính là từ một tế bào mẹ có thể tạo ra 2 tế bào con, trong đó đặc điểm di truyền của các tế bào con giống nhau, giống hệt tế bào mẹ.
Xem thêm: Phản xạ là gì sinh 8? Cung phản xạ là gì? 5 ví dụ về phản xạ
Phân biệt nguyên phân và giảm phân theo sinh học lớp 9
Nguyên phân | Giảm phân | |
Giống nhau | – Đều là hình thức phân bào – Đều có 1 lần nhân đôi ADN – Đều có kì đầu – giữa – sau – cuối – NST đều trải qua những biến đổi như: tự nhân đôi, tháo xoắn, đóng xoắn,… – Màng và nhân con tiêu biến vào kì đầu và cùng xuất hiện vào kì cuối – Thoi phân bào xuất hiện vào kì đầu, tiêu biến tại kì cuối | |
Khác nhau | – Chỉ xảy ra ở các tế bào sinh dục sơ khai – Kì đầu không có sự bắt cặp, trao đổi chéo– Kì giữa NST xếp thành 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo thoi phân bào– Từ 1 tế bào mẹ sinh ra 2 tế bào con mới– Số lượng NST trong tế bào con được bảo toàn | – Chỉ xảy ra ở tế bào sinh dục đã chín – Có sự bắt cặp, trao đổi chéo vào kì đầu – Kì giữa NST xếp thành 2 hàng ở mặt phẳng xích đạo thoi phân bào – Từ 1 tế bào mẹ sinh ra 4 tế bào con mới – Số lượng NST trong tế bào con bị giảm đi ½ |
Bài tập về nguyên phân
Câu 1: Nguyên phần là gì?
- Hình thức phân chia tế bào ở những sinh vật nhân thực
- Hình thức phân chia tế bào ở những sinh vật dị dưỡng
- Hình thức phân chia tế bào ở những sinh vật sinh dưỡng
- Hình thức phân chia tế bào ở những sinh vật sinh sản vô tính
Câu 2: Ý nghĩa của quá trình nguyên phân là gì?
- Giúp cơ thể sinh trưởng, phát triển và mang gen tương tự gen bố
- Giúp cơ thể sinh trưởng, phát triển và mang gen tương tự gen mẹ
- Cả 2 đều đúng
- Cả 2 đều sai
Câu 3: Nguyên phân chỉ xảy ra ở loại tế bào nào?
- Tế bào sinh dục sơ khai
- Tế bào sinh dục chín
- Tế bào sinh dưỡng
- Tế bào sinh sản vô tính
Câu 4: Nguyên phân gồm mấy kì?
- 6
- 5
- 3
- 4
Câu 5: Nguyên phân kì đầu có gì?
- Các NST kép co xoắn, thoi phân bào xuất hiện, màng và nhân con xuất hiện
- Các NST kép co xoắn, thoi phân bào tiêu biến, màng và nhân con tiêu biến
- Các NST kép co xoắn, thoi phân bào xuất hiện, màng và nhân con tiêu biến
- Các NST kép co xoắn, thoi phân bào tiêu biến, màng và nhân con tiêu biến
Đáp án
Câu 1 | Câu 2 | Câu 3 | Câu 4 | Câu 5 |
A | B | A | D | C |
Trên đây là toàn bộ thông tin về nguyên phân mà maynenkhikhongdau.net muốn chia sẻ đến bạn. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã biết nguyên phân là gì, ý nghĩa của quá trình nguyên phân và giải quyết được một số bài tập liên quan.
Ngoài ra, nếu bạn còn bất kỳ câu hỏi nào về nguyên phân nhưng chưa được giải đáp, hãy để lại bình luận phía dưới, chúng tôi sẽ phản hồi ngay khi có thể!