Nhân tố sinh thái là gì? Có các loại nhân tố sinh thái nào?
Nhân tố sinh thái là bộ phận quan trọng tác động không nhỏ đến môi trường sinh thái. Chắc chắn, kiến thức xoay quanh vấn đề này chúng ta đã được học trong môn sinh học lớp 9. Vậy nhân tố sinh thái là gì? Có những loại nào? Hãy cùng maynenkhikhongdau.net tìm hiểu chi tiết ở bài viết dưới đây nhé!
Tóm tắt
Nhân tố sinh thái là gì?
Nhân tố sinh thái là gì là kiến thức mà rất nhiều bạn quan tâm hiện nay và đã được định nghĩa là những yếu tố có trong môi trường. Những nhân tố này có sự tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến quá trình sinh sống của các sinh vật trong môi trường. Vậy những nhân tố đó là gì?
Nhân tố sinh thái cũng được gọi là môi trường sinh thái. Đó là các yếu tố tồn tại trong môi trường nhưng có sự ảnh hưởng tới quá trình sinh sống của các sinh vật theo phương thức trực tiếp hoặc gián tiếp. Chính những tác động đó sẽ làm thay đổi tập tính của các loại sinh vật để chúng có thể thích nghi với môi trường sống mới. Từ đó, các loại sinh vật có thể tự hình thành nên những đặc điểm riêng biệt.
Trong môi trường sống, các nhân tố sinh thái có thể bị tác động bởi các nhân tố khác. Tất cả những điều này sẽ có thể tạo nên một tổ hợp sinh thái tác động lớn các sinh vật. Qua thời gian dài thì các nhân tố sẽ có sự thay đổi dù là nhiều hay ít.
Nhân tố sinh thái bao gồm những loại nào?
Bên cạnh câu hỏi nhân tố sinh thái là gì thì có nhiều bạn còn thắc mắc là các nhân tố trong môi trường sinh thái là gì, phân loại ra sao. Theo đó, kiến thức môn sinh học lớp 9 đã chỉ ra các loại nhân tố bao gồm: nhân tố hữu sinh, nhân tố vô sinh và các loại nhân tố khác.
Nhân tố vô sinh
Nhân tố vô sinh là gì? Nhân tố vô sinh bao gồm các nhân tố không có sự sống và có sự liên hệ mật thiết đến những tính chất hóa học và vật lý, bao gồm:
- Các chất hữu cơ trong các loài sinh vật như mùn, bã, lông rụng, xác rắn lột, chất thải,…
- Các chất vô cơ: nước, không khí, nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, lượng mưa, gió,…
Nhân tố hữu sinh
Bên cạnh các nhân tố vô sinh thì môi trường sinh thái còn có nhân tố hữu sinh. Loại nhân tố sinh thái này gồm có những nhân tố tác động rất lớn đến môi trường sinh thái, gồm con người và những loài sinh vật. Nhân tố hữu sinh cũng được gọi là quần xã sinh vật với các nhóm như sau:
- Sinh vật tiêu thụ: bao gồm phần lớn là các sinh vật dị dưỡng như động vật ăn thực vật, động vật ăn mùn,…
- Sinh vật sản xuất: các loại thực vật quang hợp như tảo dưới nước, cây xanh và các loại vi khuẩn có khả năng quang hợp
- Sinh vật phân giải: Phần lớn là nấm và các loại nấm. Những loại sinh vật này có chức năng phân hủy các chất hữu cơ thành vô cơ để cung cấp cho sự phát triển của hệ sinh thái.
Trong môi trường sống và các nhân tố sinh thái thì con người được coi là nhân tố tách ra độc lập. Lý do là bởi con người có sự tác động trực tiếp đến tự nhiên một các có ý thức và quy mô. Và con người cũng chính là nhân tố có sự tác động mạnh mẽ đến môi trường sinh thái cũng như các loài sinh vật.
Xem thêm: Rừng ngập mặn là gì? Vai trò, thực trạng, biện pháp bảo vệ
Tất cả những việc mà con người làm ra có thể làm biến đổi điều kiện môi trường, sự sinh sôi và phát triển của các loài động thực vật. Bởi vì con người sở hữu ý thức và trí thông minh mà hầu như các loài sinh vật đều không có.
Các nhân tố khác
Ngoài các nhân tố vô sinh hay hữu sinh thì nhân tố sinh thái còn được phân chia dựa theo sự sống còn của các loài sinh vật. Hai nhóm nhân tố khác bao gồm:
- Nhóm thiết yếu: nhóm nhân tố này không thể thiếu trong môi trường sống của các loài sinh vật như nước, oxy, thức ăn,…
- Nhóm ảnh hưởng: Đối với sự sống của các loài sinh vật thì nhóm ảnh hưởng gồm các nhân tố không bắt buộc. Tuy nhiên, nhóm này lại có sự ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển và sinh trưởng của các loài sinh vật. Nhóm nhân tố này thậm chí còn tác động gây đột biến gen, rối loạn di truyền,… ví dụ như các sinh vật gây bệnh, phóng xạ, các chất độc,…
Hiện nay, trong môi trường sống của con người thì trong nhiều sản phẩm hay đồ dùng chăm sóc cá nhân đều chứa nhiều chất gây bệnh như ung thư, hen phế quản hay các bệnh về tâm thần như trầm cảm, tự kỷ,… Muốn cho cơ thể luôn được khỏe mạnh thì các bạn cần xây dựng lối sống lành mạnh, khoa học, ăn uống điều độ. Duy trì suy nghĩ tích cực và lạc quan cũng sẽ giúp bạn hạn chế nhiều bệnh tật.
Đặc trưng của nhân tố sinh thái
Các nhân tố sinh thái trong môi trường sống thường tác động và ảnh hưởng chung đến một tập thể mà không có sự tác động riêng lẻ nào. Bên cạnh đó, bất kỳ nhân tố môi trường sinh thái nào cũng sẽ phải bị tác động và hạn chế bởi những khoảng không gian khác.
Giới hạn sinh thái
Giới hạn sinh thái trong môi trường sinh thái được hiểu là khoảng giá trị của các nhân tố sinh thái. Các sinh vật trong giới hạn sinh thái sẽ tồn tại và phát triển ổn định theo thời gian. Trong môi trường sinh thái sẽ tồn tại thuật ngữ gọi là khoảng thuận lợi. Đây chính là mức độ để đảm bảo cho các loài sinh vật có thể phát triển và sinh sôi một cách tốt nhất.
Bên cạnh khoảng thuận lợi thì trong môi trường và các nhân tố sinh thái còn tồn tại khoảng chống chịu. Đây chính là thời kỳ mà các nhân tố bắt đầu tác động xấu đến quá trình hoạt động sinh lý của sinh vật. Mặt khác, nếu các sinh vật vượt ra ngoài điểm giới hạn trên, điểm dưới hạn dưới, khoảng chống chịu và các khoảng thuận lợi thì sẽ chết.
Ổ sinh thái
Nói đến ổ sinh thái thì chúng ta có thể hiểu đơn giản đây là cách mà các loài vật sinh sống. Khi đó, các nhân tố sinh thái của môi trường sẽ nằm trong khoảng giới hạn cho phép loài vật tồn tại và phát triển.
Ở môi trường sống thì các loài sinh vật có ổ sinh thái giao nhau hoặc không giao nhau. Đối với những loài sinh vật có ổ sinh thái giao nhau, trong đó phần giao nhau càng lớn thì mức độ cạnh tranh để loại trừ nhau trở nên khốc liệt. Điều này có nghĩa là những loài sinh vật thua cuộc sẽ bị tiêu diệt hoặc bắt buộc phải di dời đến nơi khác.
Cũng chính vì điều này mà các loài có nguồn gốc gần nhau mà sinh sống trong một khu vực và sử dụng chung một nguồn thức ăn sẽ có xu hướng phân hóa ổ sinh thái. Điều này sẽ giúp chúng né tránh được những cuộc cạnh tranh sinh tồn khốc liệt.
Xem thêm: Quá trình phong hóa là gì? So sánh 3 quá trình phong hóa
Mối liên hệ giữa các nhân tố sinh thái
Trong môi trường sống, các nhân tố sinh thái có mối liên hệ qua lại và tác động chặt chẽ với nhau. Và mỗi nhân tối sẽ đảm nhận một vai trò, nhiệm vụ khác nhau. Điển hình như hoạt động quang hợp của thực vật sẽ phụ thuộc rất nhiều ánh sáng, nhiệt độ môi trường sẽ làm thay đổi tập tính của các loài động vật.
Ngoài ra, khi điều kiện môi trường có sự thay đổi thì chúng cũng sẽ thay đổi để có thể thích nghi với môi trường sống. Ví dụ sự thích nghi của sinh vật với môi trường sống vùng ôn đới là động vật thường có kích thước to hơn những loài sống ở vùng nhiệt đới.
Như vậy, bài viết đã giúp bạn giải đáp được thắc mắc nhân tố sinh thái là gì và có những loại nhân tố nào rồi đúng không. Hi vọng, những kiến thức về sinh học mà maynenkhikhongdau.net chia sẻ đã giúp bạn giải đáp học thêm được nhiều điều mới lạ trong thế giới xung quanh.