Phản xạ là gì? Cung phản xạ là gì? 5 ví dụ về phản xạ
Trong chương trình Sinh học 8, các thầy cô đã giảng dạy cho chúng ta về phản xạ. Tuy nhiên, qua một khoảng thời gian có lẽ đã không ít người quên đi khái niệm và đặc điểm của phản xạ là gì vì không thường xuyên sử dụng. Nếu bạn cũng vậy, hãy cùng maynenkhikhongdau.net ôn lại kiến thức qua bài viết dưới đây nhé.
Tóm tắt
Phản xạ là gì?
Phản xạ được hiểu đơn giản là phản ứng của cơ thể, trả lời kích thích của môi trường dưới sự điều khiển của hệ thần kinh. Quá trình phản ứng này có sự tham gia của hệ thần kinh.
Trong chuyển động sóng, phản xạ được hiểu là hiện tượng sóng khi lan truyền tới bề mặt tiếp xúc cả 2 môi trường bị đổi hướng lan truyền và quay trở về môi trường mà nó đã tới. Các ví dụ về phản xạ trong trường hợp này thường được quan sát bởi các sóng như ánh sáng, âm thanh, sóng nước.
Sự phản xạ của ánh sáng có thể là phản xạ định hướng hoặc phản xạ khuếch tán. Chúng ta có thể xác định được điều này thông qua bề mặt tiếp xúc của chúng.
5 ví dụ về phản xạ
Ví dụ 1:
Khi chúng ta nghe thấy ai đó gọi tên mình từ phía sau sẽ quay đầu lại. Đây chính là phản xạ. Âm thanh gọi tên đã kích thích vào cơ quan thụ cảm thính giác.
Nó làm phát sinh xung thần kinh theo dây thần kinh hướng tâm về thần kinh trung ương. Từ đây, phát xung thần kinh ly tâm để tới cơ quan phản ứng và giúp chúng ta có phản xạ là quay đầu.
Ví dụ 2: Phản xạ hình ảnh bản thân trên gương
Ví dụ 3: Khi chân chúng ta dẫm phải hòn than nóng, chân vội nhấc lên là một phản xạ.
Ví dụ 4: Chó thấy chủ mở cổng liền vui mừng quẫy đuôi cũng là một phản xạ
Ví dụ 5: Khi ánh nắng chiếu trực diện vào mắt, chúng ta thường sẽ nhắm mắt lại và dùng đến các vật dụng che nắng. Đây cũng là một phản xạ.
Các loại phản xạ phổ biến
Xét theo khía cạnh Vật Lý chúng ta sẽ có 2 loại phản xạ phổ biến là phản xạ định hướng và phản xạ khuếch tán. Xét theo góc độ Sinh học, 2 loại phản xạ thường được nhắc đến là phản xạ tự nhiên và phản xạ có điều kiện.
Phản xạ định hướng
Trong Vật Lý, sóng phẳng thường sẽ lan truyền theo hướng PO để tới bề mặt phản xạ là gương, chúng thẳng đứng tại điểm O và bị phản xạ theo hướng OQ. Lúc này, dựng tia vuông góc với mặt phẳng gương ở O chúng ta có thể đo được góc tới Oi và góc phản xạ Or.
Trong trường hợp, mặt phân cách là mặt phẳng, vật thể phát sóng sẽ có ảnh ảo qua bề mặt phản xạ đối xứng. Bề mặt phản xạ cong cũng sẽ cho ảnh của các vật thể. Điều này chúng ta có thể thấy rõ khi nhìn vào gương cầu lồi và gương cầu lõm.
Phản xạ khuếch tán
Loại phản xạ này xảy ra khi sóng đi tới bề mặt tiếp giáp giữa 2 môi trường không phẳng. Sóng phản xạ sẽ đi theo nhiều phương khác nhau. Khi bạn chiếu một tia sáng vào tờ giấy trắng và thấy tờ giấy có xuất hiện vệt sáng và ánh sáng bị hắt lại theo nhiều hướng thì đây là phản xạ khuếch tán.
Loại phản xạ này giúp cho chúng ta có thể nhìn thấy mọi vật dễ dàng hơn.
Xem thêm: Di truyền là gì? Ý nghĩa và đối tượng của di truyền học
Phản xạ có điều kiện
Phản xạ có điều kiện được hiểu đơn giản là loại phản xạ tích lũy trong đời sống. Nó hình thành dựa trên những điều kiện nhất định. Loại phản xạ này sẽ mất đi nếu như chúng ta không tập luyện, củng cố.
Ví dụ: Lấy búa gõ vào đầu gối, chân chúng ta sẽ co lên
Các cơ sở hình thành nên phản xạ điều kiện là:
- Sự kích thích có sự phối hợp giữa kích thích trung tính và kích thích không điều kiện
- Tác động của kích thích có điều kiện xảy ra trước khi kích thích không điều kiện.
- Cơ thể phải trong trạng thái tỉnh táo, các trung tâm tương ứng phản xạ hiện đang có tính hưng phấn cao.
Phản xạ tự nhiên
Phản xạ tự nhiên hay còn được gọi là phản xạ không điều kiện. Loại phản xạ này ai cũng có, nó thường mang tính chủ thể, di truyền và không dễ mất đi. Phản xạ tự nhiên không cần phải có quá trình rèn luyện.
Nó mang tính bản năng, tính loài và tồn tại vĩnh viễn. Các phản xạ vô thức có thể kể đến như hít thở; đi nắng thì mặt đỏ, ra mồ hôi…
Cung phản xạ là gì?
Cung phản xạ được hiểu đơn giản là con đường mà xung thần kinh truyền từ cơ quan thụ cảm qua trung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng.
1 cung phản xạ thường sẽ gồm có 5 yếu tố chính là: cơ quan thụ cảm, 3 noron và cơ quan cảm ứng.
Xem thêm: Hệ sinh thái là gì? Chức năng và thành phần của hệ sinh thái
Vòng phản xạ là gì?
Vòng phản xạ được hiểu là luồng thần kinh bao gồm cung phản xạ và đường phản hồi. Đường phản hồi chứa thông tin ngược về trung ương thần kinh và chúng được điều chỉnh để sinh ra các phản ứng.
Ở vòng phản xạ các phản xạ đều sẽ được thực hiện theo một vòng khép kín.
So sánh cung phản xạ và vòng phản xạ
Giống nhau:
- Cung phản xạ và vòng phản xạ đều được hình thành dựa trên cơ sở phát sinh và lan truyền của các luồng xung thần kinh.
- Quá trình phản xạ có sự tham dự của tế bào thần kinh
- Phản xạ giúp cho cơ thể phản ứng kịp thời với những kích thích của môi trường.
Khác nhau:
Cung phản xạ:
- Thường mang tính đơn giản, được hình thành bởi 3 noron.
- Cung phản xạ xảy ra nhanh và mang tính chất bản năng, không có luồng thông tin báo ngược.
- Cung phản xạ chỉ chi phối một phản ứng.
Vòng phản xạ:
- Thường mang tính chất phức tạp hơn. Nó được hình thành do có sự kết hợp của 3 noron và các cung phản xạ.
- Thời gian xảy ra phản xạ chậm hơn và có sự tham dự của luồng thông tin báo ngược. Vì thế, kết quả phản ứng thường chính xác hơn.
- Cung phản xạ có thể chi phối nhiều phản ứng
- Có sự tham gia của ý thức
Có thể thấy rằng, kiến thức về phản xạ không quá khó đúng không? Mong rằng, qua bài viết, bạn đọc đã nhớ lại khái niệm và các loại phản xạ là gì. Nếu có bất cứ đóng góp nào cho bài viết, hãy để lại comment phía dưới nhé!