Quy luật phân li độc lập là gì? Nội dung, ý nghĩa, ví dụ
Tìm hiểu về quy luật phân li độc lập của Menđen giúp cho bạn hiểu rõ hơn các kiến thức về di truyền học. Vậy nội dung, ý nghĩa của quy luật này như thế nào? Theo dõi bài viết sau đây để được maynenkhikhongdau.net giải đáp chi tiết nhé!
Tóm tắt
Tìm hiểu quy luật phân ly độc lập của Menđen là gì?
Quy luật phân li độc lập của Menđen được hiểu là sự phân li đồng đều của những nhân tố di truyền (gen) trong quá trình giảm phân tạo ra giao tử và sự tổ hợp là của gen trong quá trình thụ tinh. Có thể xem, đây là quy luật dùng để mô tả cách thức các đặc điểm được thừa hưởng từ bố mẹ bởi con cái. Quy luật này cũng giúp cho chúng ta có thể dự đoán được những phiên bản đặc điểm nào mà con cháu sẽ thừa hưởng.
Ví dụ cụ thể: Bạn hãy thử xem màu tóc của mình. Nếu bố hoặc mẹ bạn có mái tóc màu đen sẫm mà bạn có mái tóc vàng nhạt hơn. Dựa vào các định luật của Menđen sẽ giúp người ta có thể dự đoán được màu tóc con bạn sẽ có bằng cách tính xác suất đen hay vàng.
Phân li độc lập thường đề cập đến các gen hoặc alen, được sắp xếp thành những giao tử mới hình thành một cách độc lập với nhau. Loại phân li này chính là kết quả của sự phân chia nhiễm sắc thể độc lập thành các loại giao tử riêng biệt. Bạn nên nhớ rằng, quá trình trao đổi chéo diễn ra khi các gen trên mỗi nhiễm sắc thể đều được sắp xếp lại.
Về nguyên tắc, quá trình phân li độc lập của Menđen sẽ mô tả cách mà các gen khác nhau mang những đặc điểm khác nhau, có thể xảy ra trong các giao tử mới sau khi phân chia giảm phân đầy đủ. Nguyên tắc này cũng chính là một trong những định luật phân li do Menđen đề xuất.
Định luật phân li độc lập của Menđen phát biểu rằng, những nhiễm sắc thể thu được sẽ được sắp xếp ngẫu nhiên bằng cách trộn lẫn các nhiễm sắc thể của mẹ và con. Sau cùng, hợp tử tạo nên sẽ có sự pha trộn của các nhiễm sắc thể chứ không phải một tập hơn các đặc điểm cụ thể được xác định từ mỗi cha mẹ. Đây cũng là một trong những lý do lý giải cho việc các nhiễm sắc thể được coi là các loại độc lập. Và hợp tử cuối cùng sẽ được tạo nên bởi sự kết hợp các nhiễm sắc thể khác nhau của cả cha và mẹ.
Xem thêm: Phép lai phân tích là gì? Ý nghĩa của phép lai phân tích? Ví dụ
Nội dung nguyên tắc của quy luật phân li độc lập
Quy luật phân li độc lập là gì? Đó là các đặc điểm riêng biệt của các alen khác nhau được hợp tử di truyền độc lập với nhau. Sự lựa chọn ngẫu nhiên của một alen sẽ cho ra một tính trạng nhất định không liên quan. Với bất cứ phương tiện nào mà sự lựa chọn của một alen khác cho ra một tính trạng khác.
Phân li độc lập của Menđen cho rằng sự di truyền của các gen khác nhau xảy ra độc lập với nhau. Cũng trong quy luật này, sự kết hợp của các gen và xác suất của chúng được tính toán và được giả định bằng cách nhân xác suất của mỗi gen. Thêm vào đó, xác suất của một gen hoàn toàn không ảnh hưởng đến xác suất có gen kia.
Quá trình phân li độc lập diễn ra ở sinh vật nhân chuẩn ở kỳ 1 của quá trình giảm phân. Nó sẽ tạo ra một giao từ mang NST hỗn hợp. Giao tử sẽ chứa một số lượng NTS thông thường trong tế bào sinh dưỡng lưỡng bội. Vì vậy, giảo tử chính là những tế bào đơn bội có thể trải qua quá trình sinh sản hữu tính.
Trong đó, hai giao từ đơn bội sẽ được hợp nhất để tạo thành hợp tử lưỡng bội có bộ nhiễm sắc thể hoàn chỉnh.
Để có thể xác định được phân li độc lập thì điều đầu tiên là bạn nên hiểu quy luật phân biệt. Quy luật phân li phát biểu rằng, trong quá trình giảm phân, các tế bào giao tử khác nhau nhận được hai loại gen phân li độc lập khác nhau.
Hai DNA của mẹ của me được tác ngẫu nhiên sẽ cung cấp sự đa dạng về gen. Quy luật sắp xếp độc lập đều thể hiện rõ ràng trong quá trình phân chia ngẫu nhiên các nguồn DNA của cả mẹ và con. Nhờ sự phân li ngẫu nhiên mà các giao tử có thể nhận được gen của mẹ, gen của bố hoặc là sự tổng hợp của cả hai. Sự phân bổ di truyền dựa vào giai đoạn đầu của quá trình giảm phân được sắp xếp thành hàng với nhau.
Xem thêm: Biến dị tổ hợp là gì? Vai trò, ý nghĩa của biến dị tổ hợp
Ý nghĩa của quy luật phân li độc lập
Quy luật phân li độc lập sẽ tạo ra các tổ hợp di truyền mới trong sinh vật kết hợp với việc lai chéo. Vì thế, quy luật này đóng góp không nhỏ vào sự đa dạng di truyền giữa các sinh vật nhân chuẩn.
- Từ nguyên nhân xuất hiện thì có thể thấy biến dị tổ hợp vô cùng phong phú và đa dạng các loại giao phối.
- Biến dị tổ hợp chính là nguồn nguyên liệu quan trọng cho quá trình tiến hóa và công việc chọn giống
- Dựa vào quy luật này chúng ta có thể dự đoán được tỉ lệ phân li kiểu hình ở những đời sau
- Con người có thể tìm ra được những tính trạng cho mình, lai giống tạo giống mới có năng suất cao.
Ví dụ về bài tập quy luật phân li độc lập
Một ví dụ cụ thể về quy luật phân li độc lập:
bạn hãy lấy một quần thể mèo ngẫu nhiên và theo dõi những đặc điểm sau: Màu nâu (hoặc xanh lục), màu lông trắng hoặc xám.
- Alen trội sẽ quy định màu mắt là mắt nâu, alen lặn sẽ quy định màu mắt là xanh lục
- Giả sử alen quy định lông trắng (Y) trội hoàn toàn so với alen quy định lông xám (y)
- Dị hợp tử của con mèo mang tính trạng trội là mắt nâu, lông trắng sẽ sinh giao tử khi chúng thành thục sinh dục.
Trong quá trình tạo giao tử thì các alen quy định màu mắt sẽ phân li độc lập với các alen quy định màu lông dựa vào quy luật phân li. Và giao tử thu được sau quá trình giảm phân sẽ chứa các alen ngẫu nhiên sao cho khi lai hai con mèo dịp hợp tử với nhau thì đời con của chúng sẽ có khả năng mang các đặc điểm hỗn hợp.
Nếu một trong những con mèo con mang đặc điểm mắt nâu (BB hoặc BB) va màu lông xám yy. Một con mèo khác sở hữu đôi mắt xanh lục (bb) và bộ lông xám (yy). Còn những con còn lại có thể là mắt nâu và lông trắng. Từ đó, những kiểu gen được tạo ra có thể là BBYY, BBYy, BbYY, BbYy.
Trong tự nhiên, các đặc điểm về mà mắt và lông là đa gen. Điều này có nghĩa là một số alen có liên quan đến việc xác định kiểu hình của thế hệ con.
Xem thêm: Quần xã sinh vật là gì, ví dụ? Những đặc trưng cơ bản của quần xã là gì?
Như vậy, bài viết đã cung cấp cho bạn đọc kiến thức cơ bản về quy luật phân li độc lập. Hy vọng, kiến thức này sẽ thực sự hữu ích cho những ai quan tâm tìm hiểu về di truyền học.